Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών

 

Η πρωτοβουλία HouseEurope! έχει ως στόχο τη δημιουργία κινήτρων που θα καταστήσουν την ανακαίνιση και την αναδιαμόρφωση των υφιστάμενων κτιρίων τον νέο κανόνα και μια κοινή πορεία. Η πρωτοβουλία αυτή θα τονώσει την αγορά της ανακαίνισης και θα δώσει νέα αξία στα υφιστάμενα κτήρια. Στόχος μας είναι η διατήρηση των σπιτιών και των κοινοτήτων, η διασφάλιση μιας πιο δίκαιης και πιο τοπικής κατασκευαστικής βιομηχανίας, η εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων και η διαφύλαξη της μνήμης και της ιστορίας μας. Γιατί η κατεδάφιση υφιστάμενων κτιρίων είναι τόσο παρωχημένη όσο η σπατάλη τροφίμων, οι δοκιμές σε ζώα, η γρήγορη μόδα και τα πλαστικά μίας χρήσης.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, ζητούμε το δικαίωμα επαναχρησιμοποίησης των υφιστάμενων κτιρίων με βάση τρεις βασικούς πυλώνες: I) φορολογικές μειώσεις για εργασίες ανακαίνισης και επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, II) δίκαιους κανόνες για την αξιολόγηση τόσο των δυνατοτήτων όσο και των κινδύνων των υφιστάμενων κτιρίων, και III) νέες τιμές για τις ενσωματωμένες εκπομπές CO2 σε υφιστάμενες δομές.

Παράρτημα

HouseEurope! Προώθηση της ανακαίνισης

Σήμερα, τα κτίρια αντιμετωπίζονται ως επενδύσεις και όχι ως χώροι διαβίωσης των ανθρώπων. Λόγω οικονομικής κερδοσκοπίας, εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα κτιρίων παραμένουν κενά και φθείρονται ή κατεδαφίζονται και αντικαθίστανται: από λειτουργικές οικογενειακές κατοικίες έως εγκαταλελειμμένους βιομηχανικούς χώρους και γραφεία. Για τους κερδοσκόπους του κλάδου των ακινήτων, κάθε κτίριο προσφέρεται για κατεδάφιση!

Έως το 2050, θα έχουν κατεδαφιστεί περίπου 2 δισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα υφιστάμενων κτιρίων στην Ευρώπη. Αυτό αντιστοιχεί στο ήμισυ του κτιριακού δυναμικού της Γερμανίας και σε μεγαλύτερη έκταση από το Παρίσι ή το Βερολίνο στο σύνολό τους. Αντ’ αυτού, θα έχουν κατασκευαστεί δισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα νέων χώρων για να αντικατασταθούν τα υφιστάμενα κτίρια. Η πρακτική αυτή δημιουργεί κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά προβλήματα, καθώς η κατεδάφιση επιφέρει την απώλεια κατοικιών, θέσεων εργασίας, ενέργειας και ιστορίας.

Το ζήτημα της κερδοσκοπίας

Το ισχύον σύστημα έχει σχεδιαστεί για να εξυπηρετεί την κατεδάφιση και την εκ νέου κατασκευή, με βάση κανονισμούς και κίνητρα που ευνοούν τις νέες κατασκευές. Τα υφιστάμενα κτίρια αντικαθίστανται από κατασκευές υπερυψηλών προδιαγραφών, με αποτέλεσμα να δίνεται προτεραιότητα στο κέρδος και όχι στους ανθρώπους. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ κερδοσκοπίας και αναδιαμόρφωσης με τις ανάγκες των κοινοτήτων και των οικοσυστημάτων, είναι πολύπλοκη.

Μολονότι η ανάπτυξη είναι απαραίτητη για την κοινωνία μας, είναι εξίσου ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι δεν θα αποβεί εις βάρος των υφιστάμενων κοινοτήτων, των τοπικών οικονομιών, του οικοσυστήματος του πλανήτη και της ιστορίας μας. Ως εκ τούτου, στόχος μας είναι να αναδείξουμε τις επιζήμιες πρακτικές της κερδοσκοπικής ανάπτυξης ακινήτων που ευθύνονται για τις κατεδαφίσεις και μας επηρεάζουν όλους.

Η κρίση στον κατασκευαστικό τομέα

Ο αντίκτυπος της κατασκευαστικής βιομηχανίας στη ζωή μας είναι σημαντικός και, ως εκ τούτου, πρέπει επειγόντως να ενταχθεί στις καθημερινές μας συζητήσεις. Αποτελεί μία από τις πιο κερδοφόρες και ζωτικής σημασίας αγορές εντός της ΕΕ, αλλά είναι επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν στις εκπομπές CO2 και στην κατανάλωση ενέργειας. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κτίρια ευθύνονται για περίπου το 36 % των εκπομπών CO2 και το 40 % της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας το 35 % των εκπομπών της ΕΕ που σχετίζονται με την ενέργεια το 2021.

Επιπλέον, ο κλάδος παράγει πάνω από το 35 % των συνολικών αποβλήτων της ΕΕ, γεγονός που καταδεικνύει το σημαντικό περιβαλλοντικό του αποτύπωμα. Ωστόσο, διατηρούμε ένα σύστημα στο οποίο το να αγοράσεις κάτι καινούργιο είναι φθηνότερο από το να φροντίσεις το παλιό. Το σύστημα αυτό δίνει προτεραιότητα στο οικονομικό κέρδος έναντι της ευημερίας των ανθρώπων και του πλανήτη. Πρόκειται για ένα σύστημα στο οποίο δίνεται προτεραιότητα στην κατεδάφιση και τη νέα κατασκευή έναντι της ανακαίνισης και της προσαρμογής.

Αυτό μπορεί να λειτούργησε στο παρελθόν, όταν φαινόταν ότι οι πόροι ήταν ανεξάντλητοι και οι νέες κατασκευές ήταν φθηνότερες, ταχύτερες και ευκολότερες από την αναδιαμόρφωση των υφιστάμενων κτιρίων. Ωστόσο, οι τρέχουσες ελλείψεις υλικών και ενέργειας αποδεικνύουν ότι το σύστημα αυτό δεν λειτουργεί πλέον. Ως εκ τούτου, ο κατασκευαστικός τομέας διαδραματίζει κομβικό ρόλο για τον κοινωνικό και οικολογικό μετασχηματισμό, και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη – από τον τομέα των ακινήτων έως τους αρχιτέκτονες και την κατασκευαστική βιομηχανία – πρέπει να αναγνωρίσουν τους κινδύνους της κατεδάφισης και τις δυνατότητες ανακαίνισης.

Η αγορά της ανακαίνισης

Η ανακαίνιση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων παρουσιάζει τεράστιες δυνατότητες. Ο στόχος των κρατών μελών της ΕΕ να ανακαινίσουν τα υφιστάμενα μας κτίρια έως το 2050 μπορεί να αποτυπωθεί σε απτούς αριθμούς: Επί του παρόντος, μόνο το 25 % του ευρωπαϊκού κτιριακού αποθέματος έχει ανακαινιστεί, γεγονός που σημαίνει ότι το 75 % των εργασιών είναι ακόμη μπροστά μας. Με το τρέχον ετήσιο ποσοστό ανακαίνισης του 1 %, θα χρειαστεί τρεις φορές περισσότερος χρόνος για να επιτύχουμε τους συμφωνηθέντες στόχους. Συνεπώς, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την εξής πραγματικότητα: πρέπει να τριπλασιάσουμε το ποσοστό ανακαίνισης για να επιτύχουμε τους στόχους μας!

Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να αναγνωρίσουμε την αξία των υφιστάμενων κτιρίων και να δώσουμε προτεραιότητα στην ανακαίνισή τους. Η ανακαίνιση αποτελεί εξαιρετική λύση για τη διασφάλιση οικονομικά προσιτών χώρων διαβίωσης, τη στήριξη μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, τη μείωση των εκπομπών CO2 και τη διατήρηση της μνήμης και των κοινοτήτων. Επομένως, πώς μπορούμε να επιτύχουμε τη μετάβαση και να κάνουμε πραγματικά μια αλλαγή; Η ΕΕ μπορεί να το αλλάξει αυτό με την υλοποίηση των στόχων της HouseEurope!

➔ Διατήρηση υφιστάμενων δομών: Υποστήριξη της διατήρησης, της ανακαίνισης και της προσαρμοστικής επαναχρησιμοποίησης των κτιρίων για τη διατήρηση των πόρων, τη μείωση των εκπομπών CO₂ και τη διατήρηση της πολιτιστικής και ιστορικής συνέχειας.

➔ Eφαρμογή οικονομικών κινήτρων: Πρόταση μέτρων όπως φορολογικά κίνητρα και εναρμόνιση των προτύπων για να καταστεί η ανακαίνιση πιο ελκυστική και οικονομικά βιώσιμη από την κατεδάφιση.

➔ Αποτίμηση της ενσωματωμένης ενέργειας: Ανάδειξη της σημασίας του συνυπολογισμού της ενέργειας που έχει ήδη επενδυθεί στα κτίρια για τη μετατόπιση των προηγούμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων προς τη μελλοντική βιωσιμότητα.

➔ Δημιουργία οικονομικά προσιτής στέγασης: Αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων κόστους των υφιστάμενων κτιρίων για τη δημιουργία οικονομικά προσιτών χώρων διαβίωσης, τον μετριασμό του εξευγενισμού και την πρόληψη του εκτοπισμού κοινοτήτων.

➔ Mετασχηματισμός του κατασκευαστικού τομέα: Στόχος είναι η μετάβαση του κλάδου από ένα μοντέλο υψηλής έντασης υλικών σε ένα μοντέλο υψηλής έντασης εργασίας, κάτι που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα ενισχύσει τις τοπικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.

➔ Ευθυγράμμιση με τις πολιτικές της ΕΕ: Αξιοποίηση της υφιστάμενης εθνικής και ενωσιακής νομοθεσίας για την προώθηση της ανακαίνισης και του μετασχηματισμού και την ενίσχυση της βιωσιμότητας – από κοινωνική, οικονομική και οικολογική άποψη.

➔ Επίτευξη των στόχων για το κλίμα: Προώθηση της ανακαίνισης και της αναδιαμόρφωσης των υφιστάμενων κτιρίων, που θα συμβάλει στον στόχο της ΕΕ για απανθρακοποίηση του κτιριακού δυναμικού έως το 2050.