Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την έγκριση από το Συμβούλιο της 17ης δέσμης κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Οι νέες κυρώσεις της ΕΕ αυξάνουν το κόστος που επωμίζεται η Ρωσία για τη συνέχιση του πολέμου, εντείνοντας έτσι την πίεση στην ήδη δοκιμαζόμενη και εύθραυστη οικονομία της. Αυτό στέλνει ένα σαφές μήνυμα για τη συνεχή και αταλάντευτη στήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία.

Η δέσμη αυτή αποσκοπεί τόσο στον περαιτέρω περιορισμό της πρόσβασης της Ρωσίας σε τεχνολογίες πεδίου μάχης όσο και στη μείωση των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές ενέργειας, βάζοντας στο στόχαστρο έναν άνευ προηγουμένου αριθμό σκαφών του σκιώδους στόλου της Ρωσίας. Η δέσμη κυρώσεων αυξάνει επίσης τον αριθμό των καταχωρίσεων φυσικών προσώπων και οντοτήτων. Επιπλέον, παρατείνει την ισχύουσα εξαίρεση από το ανώτατο όριο τιμών του πετρελαίου για το έργο Sakhalin-2 με σκοπό τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της Ιαπωνίας.

Η 17η δέσμη κυρώσεων περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά στοιχεία:

ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΑΤΗΓΗΣΗΣ

Η ΕΕ έχει καταχωρίσει 189 επιπλέον σκάφη που αποτελούν μέρος του σκιώδους στόλου πετρελαιοφόρων ή συνεισφέρουν στα ενεργειακά έσοδα της Ρωσίας, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των καταχωρίσεων να ανέρχεται πλέον σε 342. Τα σκάφη αυτά έχουν ταυτοποιηθεί από κοινού με τα κράτη μέλη και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA). Υπόκεινται πλέον σε απαγόρευση πρόσβασης σε λιμένες καθώς και σε απαγόρευση παροχής υπηρεσιών.

Η 17η δέσμη κυρώσεων αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη μεμονωμένη πράξη επιβολής κυρώσεων της G7 κατά σκαφών του σκιώδους στόλου.

Οι καταχωρίσεις σκαφών από την ΕΕ, μαζί με τις προσπάθειες χωρών-εταίρων όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, περιορίζουν σημαντικά την ικανότητα της Ρωσίας να αποκομίζει έσοδα από την αποφυγή του ανώτατου ορίου τιμών του πετρελαίου, καθιστώντας ολοένα και πιο δύσκολη την αντικατάσταση των σκαφών που υπόκεινται σε κυρώσεις. Συνολικά, οι εξαγωγές πετρελαίου έχουν καταστεί πιο δυσχερείς και δαπανηρές για το Κρεμλίνο, καθώς τα σκάφη αυτά δεν είναι πλέον σε θέση να λειτουργούν ως συνήθως. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Συνασπισμού για τον Καθορισμό Ανώτατων Τιμών Πετρελαίου, παρατηρείται μείωση του όγκου των μεταφορών και του αριθμού των πλοίων που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο. Αφότου η ΕΕ άρχισε να καταχωρίζει τα σκάφη αυτά στον κατάλογο, οι ρωσικές παραδόσεις αργού πετρελαίου μειώθηκαν κατά 76 %.

Η δέσμη αυτή προσθέτει επίσης στον κατάλογο 31 νέες εταιρείες που παρέχουν άμεση ή έμμεση στήριξη στο στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα της Ρωσίας ή εμπλέκονται σε καταστρατήγηση των κυρώσεων. Σε αυτές περιλαμβάνονται 18 εταιρείες με έδρα στη Ρωσία και 13 με έδρα σε τρίτες χώρες (6 στην Τουρκία, 3 στο Βιετνάμ, 2 στα ΗΑΕ, 1 στη Σερβία και 1 στο Ουζμπεκιστάν).

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

Η σημερινή δέσμη περιλαμβάνει 75 πρόσθετες καταχωρίσεις, μεταξύ των οποίων 17 φυσικά πρόσωπα και 58 νομικά πρόσωπα τα οποία ευθύνονται για ενέργειες που υπονομεύουν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Αυτά υπόκεινται πλέον σε δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και σε απαγόρευση της διάθεσης οικονομικών πόρων και —στην περίπτωση των φυσικών προσώπων— σε ταξιδιωτικές απαγορεύσεις. Οι νέες καταχωρίσεις επηρεάζουν κυρίως τον ρωσικό στρατιωτικό και αμυντικό τομέα. Οι νέες καταχωρίσεις χρησιμοποιούν νέα κριτήρια σχετικά με τους παράγοντες διευκόλυνσης του σκιώδους στόλου, καθώς και τα νέα κριτήρια για τη στρατιωτική βιομηχανία, τα οποία εγκρίθηκαν αμφότερα στην 16η δέσμη κυρώσεων. Επιπλέον, στις καταχωρίσεις περιλαμβάνεται μία ρωσική ναυτιλιακή εταιρεία (η Joint Stock Company Volga Shipping) που είναι σημαντική για τη παραγωγή εσόδων. Τέλος, οι νέες καταχωρίσεις στοχοθετούν επίσης φορείς που εμπλέκονται στη λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και σε άλλους που δραστηριοποιούνταν σε κατεχόμενα εδάφη.

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Η δέσμη κυρώσεων διευρύνει περαιτέρω τον κατάλογο των ειδών διπλής χρήσης και προηγμένης τεχνολογίας που υπόκεινται σε εξαγωγικούς περιορισμούς με στόχο τον αποκλεισμό της Ρωσίας από βασικές τεχνολογίες, ιδίως για στρατιωτική χρήση, όπως:

• πρόδρομες χημικές ουσίες ενεργειακών υλικών. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι εν λόγω πρόδρομες χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται, άμεσα ή έμμεσα, ως προωθητικά για ρωσικούς πυραύλους. Για τους λόγους αυτούς, προστέθηκαν στη δέσμη κυρώσεων ουσίες όπως το χλωρικό νάτριο, το χλωρικό κάλιο, η σκόνη αργιλίου, η σκόνη μαγνησίου και η σκόνη βορίου.
• ανταλλακτικά και κατασκευαστικά στοιχεία εργαλειομηχανών ψηφιακού ελέγχου μέσω υπολογιστή (CNC) υψηλής ακρίβειας. Οι μεν εργαλειομηχανές καλύπτονται ήδη σε μεγάλο βαθμό από τις ήδη υφιστάμενες κυρώσεις, όμως τα ανταλλακτικά, όπως οι σφαιροφόροι κοχλίες και οι κωδικοποιητές, είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της βιομηχανικής βάσης της Ρωσίας που εξυπηρετεί το στρατιωτικό σύστημα.

Με τον περιορισμό των εξαγωγών αυτών των ευαίσθητων ειδών και με την υπαγωγή τους σε μέτρα κατά της καταστρατήγησης, όπως η απαγόρευση διαμετακόμισης, θα καταστεί πολύ πιο δύσκολο για τη Ρωσία να προμηθεύεται τους πόρους αυτούς.

«ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ SAKHALIN»

Η 17η δέσμη κυρώσεων περιλαμβάνει παράταση της εξαίρεσης από το ανώτατο όριο τιμών του πετρελαίου, ώστε να επιτρέπεται η μεταφορά αργού πετρελαίου που προέρχεται από το έργο Sakhalin-2 στη Ρωσία με σκάφη στην Ιαπωνία, για λόγους ενεργειακής ασφάλειας. Η παράταση χορηγείται για ένα έτος και λήγει στις 28 Ιουνίου 2026.

Ο αντίκτυπος των κυρώσεών μας

Οι κυρώσεις της ΕΕ παραμένουν στο επίκεντρο της αντίδρασης της ΕΕ στην αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Έχουν σαφή στόχο – να υπονομεύσουν την ικανότητα της Ρωσίας να χρηματοδοτεί και να συνεχίζει τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας. Τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν σαφώς ότι οι κυρώσεις της ΕΕ είναι αποτελεσματικές.

Η Ρωσία πωλεί τώρα τους πόρους της με έκπτωση και αγοράζει ό,τι χρειάζεται με υψηλή πριμοδότηση, γεγονός που έχει σαφή αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία της. Η ρωσική οικονομία έχει φθάσει σχεδόν στα όριά της και αντιμετωπίζει υψηλό αυξανόμενο πληθωρισμό, ο οποίος επί του παρόντος υπερβαίνει το 10 %, εκτιμάται δε ότι θα φτάσει το 9,3 % το 2025, υπερβαίνοντας κατά πολύ τον στόχο του 4 %. Το δημόσιο έλλειμμα έχει εκτοξευτεί και τα επιτόκια ανέρχονται στο 21 %. Η Ρωσία έχει επίσης αντλήσει σημαντικά ποσά από το Εθνικό Ταμείο Πλούτου της για να χρηματοδοτήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα. Η αξία των ρευστών διαθεσίμων του Ταμείου είναι σήμερα κατά 65 % χαμηλότερη από ό,τι πριν από τον πόλεμο.

Επιπλέον, χάρη στις κυρώσεις της ΕΕ και της G7 στον τομέα της ενέργειας και στην πολιτική του REPowerEU για διαφοροποίηση του εφοδιασμού και αντικατάσταση των ρωσικών εισαγωγών, τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μειώθηκαν από 100 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022 σε 22 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024. Πρόκειται για κατά σχεδόν 80 % μείωση σε σύγκριση με πριν από τον πόλεμο.

Μέσω των περιορισμών στις εξαγωγές, η ρωσική οικονομία αποκλείεται από την πρόσβαση σε αγαθά διπλής χρήσης, κρίσιμες τεχνολογίες και βιομηχανικά αγαθά που είναι απαραίτητα για την πολεμική της προσπάθεια, όπως ανταλλακτικά, μηχανήματα και ηλεκτρονικά είδη. Η Ρωσία έχει απολέσει πάνω από το 60 % των εσόδων που είχε αποκομίσει από τις συναλλαγές της με την ΕΕ πριν από τον πόλεμο. 

Η ΕΕ διατηρεί ισχυρό διεθνή συντονισμό όσον αφορά τις κυρώσεις εντός της G7, καθώς και με άλλους εταίρους που συμμερίζονται τη στάση της. Ως θεματοφύλακας των Συνθηκών της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί την επιβολή των κυρώσεων της ΕΕ από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Ρωσία αναζητεί συνεχώς τρόπους αποφυγής των κυρώσεων. Το γεγονός αυτό αποτελεί σαφή απόδειξη ότι τα μέτρα της ΕΕ έχουν αντίκτυπο, αλλά σημαίνει συγχρόνως ότι απαιτούνται αδιάλειπτες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της καταστρατήγησής τους. Ο απεσταλμένος της ΕΕ για τις κυρώσεις κ. David O'Sullivan συνεχίζει τις επαφές του με βασικές τρίτες χώρες για την καταπολέμηση της καταστρατήγησης. Σε συνεργασία με τους ομοϊδεάτες εταίρους μας, συμφωνήσαμε επίσης έναν κατάλογο κοινών ειδών υψηλής προτεραιότητας που υπόκεινται σε κυρώσεις, στα οποία οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επιδεικνύουν ιδιαίτερη δέουσα επιμέλεια και τα οποία δεν πρέπει να επανεξάγονται στη Ρωσία από τρίτες χώρες. Επιπλέον, εντός της ΕΕ, έχουμε επίσης καταρτίσει κατάλογο κρίσιμων οικονομικά αγαθών που υπόκεινται σε κυρώσεις για τα οποία οι επιχειρήσεις και οι τρίτες χώρες θα πρέπει να επαγρυπνούν ιδιαίτερα.